Kleurenleer ontcijferd

Geschreven door Trui Gysseling
schilderij 'het oog'

Kleurenleer als Sleutel tot Artistieke Uitdrukking

Kleurenleer is belangrijk omdat het ons in staat stelt om bewuster en effectiever gebruik te maken van kleur in verschillende aspecten van ons leven en en vooral in onze kunstwerken.

Kleurenleer helpt kunstenaars en ontwerpers om kleurcombinaties te creëren die een bepaalde sfeer, stemming of boodschap overbrengen.

Kleuren kunnen emoties en gevoelens uitlokken. Kleurenleer kan worden gebruikt om te begrijpen hoe kleur onze emoties en gevoelens kan beïnvloeden en om deze kennis te gebruiken bij het ontwerpen van een schilderij.

Wat is kleurenleer?

Kleurenleer is het wetenschappelijke en artistieke onderzoek van kleuren en hoe ze in combinatie kunnen worden gebruikt. Het omvat de basisprincipes van kleur, zoals primaire, secundaire en tertiaire kleuren, evenals de verschillende manieren waarop kleurcombinaties kunnen worden gebruikt in verschillende toepassingen, zoals kunst, interieurontwerp, webdesign en reclame. Kleurenleer omvat ook het onderzoek naar kleurperceptie en hoe kleur waargenomen wordt door het menselijk zicht en de hersenen.

Wat is kleurperceptie

Kleurperceptie is de manier waarop het menselijk zicht kleuren waarneemt en interpreteert. Het betekent hoe we verschillende golflengtes van het licht waarnemen als verschillende kleuren, afhankelijk van onze hersenen en ogen. Kleurperceptie is een subjectieve ervaring en kan variëren van persoon tot persoon en afhankelijk van factoren zoals cultuur, leeftijd, verlichting en persoonlijke ervaringen.

Basisprincipes van de kleurenleer

  • Primaire kleuren

    Bij het schilderen ontstaan de verschillende kleuren door het bijeenvoegen of mengen van de drie primaire kleuren: geel, rood en blauw. Primaire kleuren kan je niet zelf maken, je kan bijvoorbeeld geen rood maken.

  • Secundaire kleuren

    We mengen de drie primaire kleuren met elkaar om secundaire kleuren te bekomen.

    • geel + rood -> oranje

    • rood + blauw -> paars

    • blauw + geel -> groen

  • Tertiaire kleuren

    De tertiaire kleuren ontstaan op hun beurt door het mengen van de secondaire kleuren onderling of een secondaire kleur met een primaire kleur.
    Rood-paars (rood + paars)

    • Geel-oranje (geel + oranje)

    • Geel-groen (geel + groen)

    • Blauw-groen (blauw + groen)

    • Blauw-paars (blauw + paars)

    • Rood-oranje (rood + oranje)

  • Complementaire kleuren

    Complementaire kleuren zijn die kleuren die op de kleurencirkel tegenover elkaar staan. Of anders gezegd een primaire kleur tegenover de secundaire kleur die bekomen wordt door het mengen van de andere twee primaire kleuren.

    • oranje (geel + rood) <-> blauw

    • paars (rood + blauw) <-> geel

    • Groen (blauw + geel) <-> rood

De kleurencirkel

In een kleurencirkel zien we hoe de verschillende kleuren zich tegenover elkaar verhouden en hoe ze in elkaar overlopen. Wie moeite heeft met de kleurentheorie heeft meestal veel hulp aan het visualiseren door middel van een kleurencirkel.

De meest gebruikte kleurencirkel is de kleurencirkel van Johannes Itten, een Zwitserse kunstenaar en docent aan het Bauhaus-college. Deze kleurencirkel bestaat uit twaalf kleuren die gelijkmatig over de cirkel zijn verdeeld.

Verder lezen: https://nl.wikipedia.org/wiki/Kleurencirkel

Kleurcombinaties

Kleurcombinaties verwijzen naar de manier waarop verschillende kleuren samen worden gebruikt in een ontwerp, kunstwerk, mode, interieur of andere visuele contexten. Het gaat om de harmonieuze of expressieve combinatie van kleuren om een bepaald effect te creëren.

Er zijn verschillende soorten kleurcombinaties die ontwerpers en kunstenaars kunnen gebruiken om visueel aantrekkelijke resultaten te bereiken. Enkele veelvoorkomende kleurcombinaties zijn:

  • Monochromatisch: Deze combinatie maakt gebruik van verschillende tinten en schakeringen van één kleur. Het creëert een subtiele en harmonieuze uitstraling.

kleurpotloden die een monochromatisch kleurverloop tonen

  • Complementair: Complementaire kleuren zijn tegenovergestelde kleuren in het kleurenspectrum. Ze vullen elkaar aan en creëren een levendig contrast, zoals rood en groen, blauw en oranje, of geel en paars.

kleurpotloden die complemantaire kleuren tonen

  • Analogon: Analoge kleurcombinaties omvatten kleuren die naast elkaar liggen in het kleurenwiel. Ze delen vergelijkbare tinten en creëren een harmonieus en rustgevend effect, zoals blauw, groen en turquoise.

kleurpotloden die een analoge kleurcombinatie tonen

  • Triadisch: Triadische kleurcombinaties bestaan uit drie kleuren die even ver van elkaar verwijderd zijn in het kleurenwiel. Het resulteert in een levendige en evenwichtige combinatie, zoals geel, blauw en rood.

kleurpotloden die een triadische kleurcombinatie tonen

  • Split-complementair: Deze combinatie maakt gebruik van een hoofdkleur en twee kleuren die aan weerszijden van de complementaire kleur liggen. Het biedt een contrastrijk alternatief voor het complementaire schema.

kleurpotloden die een split-complementaire kleurcombinatie tonen

  • Tetradisch: Tetradische kleurcombinaties bestaan uit vier kleuren die in twee complementaire paren zijn gerangschikt. Ze bieden veel variatie en kunnen een uitdagende combinatie zijn om in balans te brengen.

kleurpotloden die een retradische kleurcombinatie tonen

Dit zijn slechts enkele voorbeelden van kleurcombinaties. Er zijn nog veel meer schema's en variaties mogelijk, en het uiteindelijke effect kan ook sterk worden beïnvloed door de tinten, schakeringen en intensiteit van de gebruikte kleuren. Het is belangrijk om rekening te houden met de context en het gewenste doel van het ontwerp bij het kiezen van een kleurcombinatie.

Kleurenpsychologie

Kleurenpsychologie is een gebied binnen de psychologie dat zich richt op de studie van de invloed en betekenis van kleuren op menselijk gedrag en emoties.

Bijvoorbeeld, rood wordt vaak geassocieerd met energie, passie of gevaar, terwijl blauw gevoelens van kalmte, betrouwbaarheid en stabiliteit kan oproepen.

Het is belangrijk op te merken dat de effecten van kleuren subjectief kunnen zijn en kunnen variëren tussen individuen. Culturele achtergrond, persoonlijke ervaringen en individuele voorkeuren kunnen allemaal van invloed zijn op hoe mensen kleuren waarnemen en erop reageren.

Bonus

Een beetje buiten de context van deze blogpost, maar ik vind het toch te interessant om niet met je te delen, al vereisen de video’s een redelijke kennis van het Engels om te volgen.

Relevant artikel in deze blog

Verken in deze blog

Trui Gysseling
Vorige

Kleuren mengen met acrylverf
Volgende

Het doolhof van de kleuren