Penseel versus camera
De schilderkunst in de spiegel van de fotografie
De volgende uitspraak past in de serie ‘vroeger was het beter’:
Vroeger probeerde men de realiteit zo exact mogelijk weer te geven, moderne schilders doen dat niet meer.
Als we met 'moderne schilders' de top van de hedendaagse schilders bedoelen die in een belangrijk museum terechtkomen, dan klopt het tweede deel van de uitspraak. Maar naast die kleine topgroep zijn er nog zeer veel andere schilders. En een deel van die andere schilders schildert wel zo exact en fotografisch mogelijk.
Vroeger versus modern schilderen
Maar ook dat 'vroeger' moeten we even relativeren. Al in zijn oorsprong had het schilderen verschillende doelen.
Laten we de hele prehistorie en de antieke geschiedenis even weg, dan vechten versieren en status om de eerste plaats. Een schilderij of schildering diende ter verfraaiing van een woning, een gebouw of zelfs van een beeld.
Een schilderij was duur, en net als een dure auto en dure meubels of een hedendaags kunstwerk van een bekende kunstenaar was het een duidelijk teken van rijkdom.
Wie wil er pronken met een lelijk schilderij?
We kunnen boeken vullen met wat mooi of lelijk is, maar één van de criteria is lang geweest dat de voorgestelde taferelen, mensen en voorwerpen er 'echt' uitzagen. Wie een portret van zichzelf liet maken wilde er bovendien ook 'goed uitzien'. Of dat ook aan de realiteit beantwoordde, dat speelde helemaal geen enkele rol. De fotografie en haar claim op een exacte weergave was nog niet uitgevonden.
De opkomst van fotografie en de impact op schilderen
En toen de fotografie uitgevonden was, kantelde alles.
In het begin van de fotografie probeerden de fotografen zo veel mogelijk de schilderstijlen te imiteren. Schilderen was ondertussen een kunst, en de fotografie niet. De techniek van het fotograferen vorderde snel en na een tijd kon de modale burger zich een gefotografeerd portret veroorloven.
Wie liet zich dan nog door een schilder portretteren, als de fotograaf het zo veel beter kon, en voor minder geld?
Veranderende perspectieven: van Impressionisten tot Art Pompier
Maar met de fotografie was ook de claim op de exacte weergave van de realiteit geboren. Aan een fotografisch juiste weergave van het onderwerp in een tekening of schilderij, had men daarvoor nog nooit gedacht, of toch? Probeerde Vermeer fotografisch te schilderen toen hij lenzen gebruikte om zijn onderwerp op het doek vast te leggen?
Veel schilders voelden zich door de fotografie juist bevrijd van die exacte weergave. Met de komst van de impressionisten werd dit heel duidelijk. Streefde de Art Pompier nog naar een perfecte techniek, een meesterschap in het weergeven van het onderwerp, dan richtten de impressionisten zich op het licht en het weergeven van de veranderlijkheid ervan.
Moderne technologie en de invloed op beeldende kunst
Van dan af bleven schilders en fotografen elkaar beïnvloeden, inspireren, imiteren en verguizen.
Ondertussen is niet alleen de fotografie sterk geëvolueerd, maar ook de mogelijkheid om de foto’s te printen op elke soort drager, ook op doek. Bovendien kan de software ervoor zorgen dat de foto er geschilderd uitziet.
Abstracte fotografie: de grenzen verleggen
Maar in het pas de deux van aantrekken en afstoten heeft de fotografie zich soms zo ver op het terrein van de schilderkunst gewaagd, dat er zelfs fotografen zijn die abstract fotograferen! En waarom een foto realistisch maken? Met fotoshop is er zo veel mogelijk dat veel fotografen al lang vergeten zijn waar het oorspronkelijk om draaide.
Wat voor sommigen een verval is, een wegvallen van vakmanschap, is voor anderen juist een verrijking. De mogelijkheden om iets weer te geven zijn enorm toegenomen. We kunnen ons laten inspireren door de oude meesters en door de moderne photoshoppers.
Maar waarom zouden we naar de realiteit schilderen?
Waarom zouden we zo realistisch mogelijk schilderen als de fotografie ons zo veel te bieden heeft? Is het niet beter om zo veel mogelijk te experimenteren en te kijken hoe we iets weergeven?
Inspiratie uit het verleden en heden
Je kan schilderen als een overbelichte of als een fletse foto, of juist kiezen voor de felle kleuren van de fujifilm .
Maar je kan ook gaan kijken bij de oude meesters en bepaalde zaken overnemen, zoals een donkere achtergrond voor een portret, of het clair-obscuur.
Je kan ook gaan onderzoeken wat de fotografie niet kan, zelfs niet met de filters van fotoshop.
Wat is er allemaal mogelijk in fotoshop, ook hier vinden we inspiratie voor onze schilderijen.
Toch is het loslaten van elke vorm van vakmanschap niet verstandig
Zeker het schetsen naar de realiteit is ten zeerste aan te bevelen.
Als we weten hoe we de realiteit moeten weergeven, kunnen we zoveel meer onderwerpen schilderen.
En dan is abstract of realistisch schilderen gewoon een keuze die we maken.
Besluit
In de wervelwind van technologische evolutie en artistieke innovatie heeft de schilderkunst zich door de eeuwen heen op vele manieren aangepast, gereageerd en geëvolueerd, vooral in reactie op de opkomst van fotografie.
Waar schilderen eens het primaire medium was voor het vastleggen van realisme, heeft de komst van fotografie schilders de vrijheid gegeven om te experimenteren, zichzelf uit te drukken en de grenzen van hun medium te verleggen. Echter, zoals elk artistiek medium, heeft zowel schilderkunst als fotografie zijn eigen unieke waarde en zeggingskracht. In plaats van ze tegen elkaar uit te spelen, kunnen we de verwevenheid van hun evolutie waarderen en de rijkdom die ze samen in de wereld van de kunst brengen.
Je kan dat alles ook zelf uitproberen
1. Dialoog tussen Mediums
Kies een foto uit je eigen collectie of een openbare fotodatabank en schilder deze zo getrouw mogelijk na. Let hierbij vooral op de details. Vergelijk vervolgens je schilderij met de originele foto en let op de verschillen. Welk medium spreekt je het meest aan en waarom?
2. Spelen met Licht
Kies een voorwerp of scène uit de realiteit en probeer deze te schilderen zoals een impressionist zou doen. Richt je op het licht en hoe dit de scène beïnvloedt. Schilder vervolgens hetzelfde onderwerp, maar probeer het zo realistisch mogelijk weer te geven. Vergelijk de twee stijlen en reflecteer op je ervaringen.
3. Oude Meesters, Nieuwe Visies
Ga naar een museum (of zoek online) en kies een schilderij van een oude meester die je aanspreekt. Probeer nu een moderne draai te geven aan dit kunstwerk met behulp van technieken die je hebt geleerd uit het artikel. Dit kan door het gebruik van felle kleuren, abstractie, of door het te combineren met fotografische elementen.
4. Photoshop Zonder Computer
Kies een foto en probeer deze te schilderen met de intentie om het eruit te laten zien alsof het met Photoshop is bewerkt. Dit kan je doen door te spelen met verzadiging, contrast of zelfs door delen van de foto te vervormen.
5. De Grenzen van de Realiteit
Ga buiten zitten en schets snel een scène uit de realiteit. Dit helpt je oog-handcoördinatie te verbeteren en geeft je een beter begrip van de realiteit. Daarna, gebruik je die schets als basis voor een meer abstracte schildering, waarbij je je eigen interpretatie aan de realiteit geeft.
De Kracht van Feedback
Lieve kunstenaars, het pad naar meesterschap is er een van voortdurend leren en groeien. We moedigen jullie aan om jullie creaties te delen, gebaseerd op de bovenstaande oefeningen. Deel foto's of beschrijvingen van je kunstwerken in de commentaarsectie hieronder. Door je werk te delen, kan je waardevolle feedback ontvangen van je medekunstenaars en kunnen we allemaal samen groeien in onze artistieke reis. Wat heb je ontdekt tijdens het uitvoeren van deze oefeningen? Welke technieken hebben je uitgedaagd of geïnspireerd? We horen graag van je!
Relevant Artikel in deze Blog
Van Fragment tot Meesterwerk: Duik in de Wereld van Acryl-Collages
Leer hoe je van simpele materialen zoals tijdschriften, foto's en stoffen, in combinatie met acrylverf, verbazingwekkende kunstwerken creëert. Dit artikel is een must-read voor elke creatieve geest die houdt van kunst en zelfexpressie. Laat je inspireren!
Verken deze Blog
Andere Denkwerelden
Als je graag iets anders wilt lezen dan praktische onderwerpen of juist een passie hebt voor meer filosofische artikelen, dan wacht er een wereld van boeiende leesstof op je om te verkennen en te overpeinzen.Alles over Schilderen
Alle artikelen in deze blog over schilderen. Want creatief schilderen is het kind in jou laten spelen.
